در این پست برای شما بازدید کنندگان محترم وبلاگ به نام خدا تفسیر سوره مبارک و کوتاه کوثر را قرار دادم انشاالله سعی می کنم در اینده تفسیر سوره های بزرگ تری از قران کریم را هم در وبلاگ قرار بدم و در صورت حمایت شدن تفسیر کل قران نیز گزاشته خواهد شد التماس دعا
جهت مطالعه تفسیر سوره کوثر به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
اول: شان نزول سوره:
امام سيوطي در کتاب "اسباب النزول" آورده: «ابن ابوحاتم از سدي روايت کرده است: قريش کسي را که پسرانش فوت مي‌شد ابتر و بي‌پسر مي‌گفت. هنگامي که پسر رسول الله صلي الله عليه وسلم از دنيا رفت. عاصي بن وائل گفت: محمد ابتر و بي‌فرزند شد. پس اين کلام خدا نازل شد».
« إِنَّا أَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَ * فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَانْحَرْ * إِنَّ شَانِئَكَ هُوَ الْأَبْتَرُ»
«ما به تو کوثر را عطا کرديم! پس براى پروردگارت نماز بخوان و قربانى کن! (و بدان) دشمن تو قطعاً بريدهنسل و بیعقب است».
عبدالرزاق المهدي محقق کتاب مذکور در تعليقي بر اين روايت مي گويد: « واحدي با شماره (873) اين روايت از يزيد بن رومان روايت کرده، و روايت مرسل است اما با حديث زير قوي مي‌شود:
بيهقي در «دلائل النبوة» از محمد بن علي (بن حسين بن علي بن ابوطالب) رضي الله عنه مانند اين روايت کرده: نام پسر رسول خدا را قاسم گفته است.
و از مجاهد روايت مي‌کند: اين کلام خدا در مورد عاصي بن وائل نازل شده است که مي‌گفت: من دشمن محمد هستم. طبري 38217از مجاهد و طبري 38218 و 38219 از قتاده و طبري 38215 و 38216 از سعيد بن جبير به صورت مرسل روايت کرده است. اين‌ها به مجموع قوي هستند».
در تفسير انوارالقرآن آمده: « در بيان سبب نزول آن روايات ديگري نيز نقل شده است اما مفاد همه آنها اين‌است كه مشركان، رسول اكرم صلي الله عليه وسلم و پيروانشان را ضعيف و حقير مي‌شمردند و به مرگ اولاد ذكورشان ـ قاسم در مكه و ابراهيم در مدينه ـ خوشحال بوده و ازدرگير شدن مؤمنان با حوادث سخت يا محنت‌بار شادماني مي‌كردند پس اين سوره نازل شد تا اعلام كند كه رسول خدا صلي الله عليه وسلم نيرومند و پيروز و پيروانشان غالب اند ومرگ فرزندان به هيچ وجه از شأن ايشان كم نمي‌كند و اين دشمنان پيامبر صلي الله عليه وسلماند كه در نهايت بلا عقب مي‌باشند زيرا از آنان هيچ نام و آوازه نيكي باقي نمي‌ماند».
اين سوره به قول مشهور و قول جمهور مفسران، مكي است. اما حسن، عكرمه و قتاده گفته‌اند كه سوره كوثر مدني است و رأي ابن‌كثير نيز همين است.
دوم: تفسير سوره:
اين سوره بدان جهت «كوثر» نام گرفت كه با آيه: « إِنَّا أَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَ» افتتاح شده است.
كوثر در لغت عرب: کوثر از خير کثير است، يعني خيري است كه در منتهاي بسياري و فراواني قرار داشته باشد بنابراين، اين كلمه شامل هر خيري مي‌شود كه به رسول اكرم صلي الله عليه وسلم عنايت گرديده است، اعم از حوض كوثر و ديگر خيرها وبركت‌ها.
کوثر عطاي بزرگي است كه خداوند به پيامبر ما صلي الله عليه وسلم در قيامت بخشيده است كه او و امتش بر آن وارد مي شوند. وصف آن در نصوص اينگونه آمده كه از شير سفيدتر، از برف سردتر و از عسل شيرين تر است و از مسك و عطر، خوش بوتر است و آن در نهايت گشايش و وسعت مي باشد. طول و عرض آن برابر است هر گوشه از گوشه هاي آن مسير يك ماه است. آب آن از بهشت مي آيد. آبراه و ناودان آن از بهشت كشيده شده يكي از آنها از طلا و ديگري از نقره است و ظرفهاي آن كه تعداد آن به اندازه ستارگان آسمان است.
تفسير «كوثر» در حديث شريف ذيل به روايت‌انس‌بن‌مالك رضي الله عنه چنين بيان شده است:
« أغفي رسول الله صلى الله عليه وسلم إغفاءة ، فرفع رأسه متبسما – فإما قال لهم ، وإما قالوا له : يا رسول الله – لم ضحكت ؟ فقال : إنه أنزلت علي آنفا سورة فقرأ (بسم الله الرحمن الرحيم ، إنا أعطيناك الكوثر ) حتى ختمها ، فلما قرأها قال : هل تدرون ما الكوثر ؟ قالوا : الله ورسوله أعلم ! قال : فإنه نهر وعدنيه ربي عز وجل في الجنة ، وعليه خير كثير ، عليه حوض ترد عليه أمتي يوم القيامة ، آنيته عدد الكواكب» ألباني در "صحيح أبي داود" ( 4747).
يعني: «رسول خدا صلي الله عليه وسلم به خواب سبكي فرو رفته بودند سپس تبسم‌كنان سرشان را از خواب برداشتند و خطاب به اصحاب گفتند: آيا مي‌دانيد كه دليل تبسمم چه بود؟ يا اصحاب از ايشان دليل تبسمشان را پرسيدند. فرمودند: همينك بر من سوره‌اي نازل شد. سپس به تلاوت آن پرداختند تا سوره را ختم نمودند. سپس از اصحاب خود پرسيدند: آيا مي‌دانيد كه كوثر چيست؟ اصحاب گفتند: خدا عزوجل و رسولش داناترند. فرمودند: كوثر نهري است كه خداي عزوجل در بهشت به من عطا كرده است و بر آن خيري است بسيار، امتم در روز قيامت بر آن وارد مي‌شوند و ظروف آن به شماره ستارگان است پس بنده‌اي از آن ربوده مي‌شود و من مي‌گويم: پروردگارا! آخر او از امت من است. اما به من مي‌گويند: تو نمي‌داني كه آنان بعد از تو چه پديد آوردند؟».
خداوند به پيامبرش محمد (صلي الله عليه وسلم) مي فرمايد: « إِنَّا أَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَ» ما به تو خير فراوان و فضل زياد داده ايم از جمله آن نهر و حوضي است که خداوند به پيامبرش داده و کوثر ناميده مي شود که طول آن به مسافت يک ماه و عرض آن نيز به مسافت يک ماه است و آب آن از شير سفيدتر و از عسل شيرين تر است و ظرف و ليوان هاي آن به اندازه ستارگان آسمان زياد و همان طور درخشان مي باشند. هرکس يک بار از حوض کوثر بنوشد هرگز تشنه نخواهد شد.
وقتي خداوند منت خويش را بر پيامبر بيان کرد، او را به سپاسگزاري نعمت فرمان داد و فرمود:
«فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَانْحَرْ »
«پس براي پروردگارت نماز بگزار» يعني: اي پيامبر صلي الله عليه وسلم! چنان‌كه به تو در دنيا و آخرت خير بسيار داده‌ايم پس به شكرانه اين نعمت‌ها خالصانه براي ما بر نمازهاي فرض خويش مداومت كن «و قرباني كن» براي رضاي ما و به‌نام ما، نه مانند بت‌پرستان كه براي غير ما قرباني مي‌كنند. و كساني از مشركان بودند كه براي غير خداوند قرباني مي‌كردند لذا خداوند عزوجل به پيامبرش فرمان داد كه نماز و قرباني‌اش بايد خالصانه براي وي باشد. قتاده، عطاء و عكرمه مي‌گويند: مراد از « وَانْحَرْ » اداي نماز عيد اضحي و ذبح قرباني در آن است. اما ابن‌كثير مي‌گويد: «صحيح آن است كه مراد از نحر، ذبح حيوانات هديه و قرباني در حج و مناسك مي‌باشد». ابن‌كثير در اين باره حديثي را نيز نقل كرده است.
« إِنَّ شَانِئَكَ هُوَ الْأَبْتَرُ»
«بي‌گمان دشمنت خود ابتر است» يعني: بدون شك، اين دشمن توست كه از هر دو خير دنيا و آخرت بريده، بلاعقب و بي‌سرانجام است. يا اين دشمن توست كه از وي بعد از مرگش نام و آوازه نيكي باقي نمي‌ماند. چنان‌كه گفتيم؛ در جاهليت به كسي از مردان كه فرزند مذكري نداشت، ابتر مي‌گفتند. حسن‌بصري رحمه الله مي‌گويد: «مراد مشركان از ابتر بودن پيامبر صلي الله عليه وسلم اين بود كه ايشان قبل از آن‌كه به هدف نهايي خود برسند، در نيمه راه دعوت ناكام مي‌مانند اما خداوند عزوجل در اينجا روشن ساخت كه اين دشمنان پيامبر صلي الله عليه وسلماند كه ناكام و بي نام و نشان مي‌مانند».
منابع: تفسير انوارالقرآن، تفسير علامه عبدالرحمن سعدي، اسباب النزول سيوطي.
البته مفسرين در معناي کوثر اقوال متفاوتي دارند؛ بعضي با استناد به احاديث صحيحه گفته اند: «نهري در بهشت است» بعضي گفته اند: حوضي در بهشت است، بعضي گفتند: يعني خير فراواني که نصيب پيامبر صلي الله عليه وسلم شده، بعضي گفتند: قرآن و نبوت است، بعضي گفتند: کثرت اصحابي است که خداي متعال آنان را همراه وي کرده است.
اما قول بيشتر مفسرين اينست که کوثر يعني خير کثيري که نصيب پيامبر صلي الله عليه وسلم شده که از جمله نهر کوثر در بهشت است که به پيامبر صلي الله عليه وسلم اعطاء شده است، و دلايل زيادي در تاييد اين مطلب وارد شده است، مثلا از عايشه رضي الله عنها در مورد اين سخن خداوند متعال كه مي‌فرمايد: «إِنَّا أَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَ» پرسيدند. گفت: «نَهَرٌ أُعْطِيَهُ نَبِيُّكُمْ صلي الله عليه وسلم شَاطِئَاهُ عَلَيْهِ دُرٌّ مُجَوَّفٌ آنِيَتُهُ كَعَدَدِ النُّجُوم» .
يعني: نهري است كه به پيامبر شما عطا شده است. و در دو طرف آن، مرواريدهاي ميان تهي، وجود دارد و تعداد ظروف آن، مانند تعداد ستارگان (زياد) است».
ابن جرير طبري - امام المفسرين – ضمن آنکه تمام اقوال مختلف را در معناي کوثر آورده، در آخر مي گويد: با توجه به کثرت روايات از نظر ما کوثر نهري در بهشت است که به پيامبر صلي الله عليه وسلم عطا شده است.
نظرات شما عزیزان:
طبقه بندی: تفسیر قران، ،
تبادل
لینک هوشمند